A les 00:20 del 25 d'abril de 1974 Rádio Renascença començava a fer sonar aquesta cançó. Era la senyal. El Movimento das Forças Armadas es posa en marxa. Es l'inici de la Revolució dels Clavells.

Extret de www.vieiros.com
SAUDADES, NOSTALXIA E ANSIEDADES DUN 25 DE ABRIL DE 1974


Trinta anos despois, que lembranza, que escena, ou que palabras lle acoden á mente cando pensa no momento máis importante que viviu por aqueles días?
Son palabras de orgullo por ter participado nese momento tan decisivo. Na consecución do que algún día podía parecer unha utopía. Nostalxia tamén, saudades da marabilla daqueles días nos que descubriamos outra vez o noso propio país. Intres de felicidade pola transformación que estaba a acontecer. E ansiedade, vivida aquela noite no posto de mando, da Pontiña, agardando o decurso dos acontecementos. Ata que á fin, o cumprimento dun soño dende mozo e a esperanza de que todo ía mudar. Máis é certo, sen aínda estar na conta da dimensión en que o faría.

Por que naquel momento, aquel 25 de abril, e non antes ou depois, vostede mesmo dixo que lle tivese gostado participar nun golpe contra Salazar?
Exactamente. Pero non se tiñan creado condicións. Por razóns diversas fracasaron os intentos anteriores. Tiñamos consciencia da forza que tiña o rexime. Teríame gustado poder participar no derrube do rexime de Salazar. Mais daquela non se daban as condicións precisas. Aínda non.

Nascer en Mozambique influiu em sua atitude naquel momento, tería existido un 25 de abril sen guerra colonial?
Non tería existido. Iso crea as condicións para o movemento que se estende e o propio cambio sociolóxico dentro do exército. Reuníronse todas as circunstancias necesarias para esa reacción colectiva. A intención de seguir reclutando para a guerra levou á reacción final. Tamén o sentimento duns militares apartados por un goberno que quería manter a toda costa a guerra colonial. Os irmáns mortos en Mozambique, Guiné ou Angola, o descontento no exército. Todo iso fixo a revolución posíbel.

Escribiuse que Portugal, fóra de Lisboa, vivía entre o fado, Fátima e o fútbol, definindo certa resinación e desconfianza no pobo…
Había un descoñecemento moi grande da realidade. Sofríase no silenzo. Fóra dos centros urbanos as condicions eran distintas, a dictadura era outra, o labor da policía fascista tamén. Nos grandes centros: Lisboa, Porto, Coimbra... había uns movementos artellados fortes, un PC forte, non se facían notar do mesmo xeito os caciques locais, a igrexa…

Saramago insistiu varias veces na idea de que sen o 25 de abril, Portugal estaría hoxe en democracia, coma España...
Mais en que democracia? Non conconcordo con esa idea. Pensemos nos niveis de miseria xa naquel tempo e a que extremos teriamos chegado en pouco tempo de seguir baixo esa situación: dous tercios dos orzamentos ás forzas armadas, o analfabetismo, a pobreza, o illamento ao que estabamos sometidos…

Vostede ten dito que a capacidade de intervención das masas e a madurez política emerxente xustificaron a súa forma de actuar, segue pensando hoxe así?
Penso. Mais podemos confiar nas oportunidades para a mobilización social, para a conformación das alternativas. Tamén por iso loitamos e abrimos camiño. Houbo erros, posibilidades… O contexto é outro hoxe, integrados na UE, nun mundo con outras características. Existía a semente progresista pero non se deu o paso revolucionario. Pero o pobo tornou a sentirse protagonista da vida política, malia que esa implicación evolúa cada vez cara unha participación menos activa.

Mais o balanzo é positivo entón?
Tremendamente positivo. Acadamos a liberdade. Iso era o gran obxectivo. O programa político que arelabamos, nas súas grandes liñas, foi conquerido. Liberdade, dignidade, un rexime político democrático. Aínda sen esquecer que se puido virar cara outro modelo de sociedade, non podo facer máis que un resumo positivo do paso do tempo. Puxéronse as bases para o desenvolvemento do país, acadamos a descolonización... Iso si, outros obxectivos quedaron freados: as clases sociais máis favorecidas seguen acumulando privilexios, existen necesidades sociais que non foron consideradas abondo, mais as coindicións de vida melloraron e a viraxe foi significativa...

E non queda un certo desencanto polas oportunidades abertas que se perderon no camiño, a cesión de espacios e posibilidades...? Vostede é optimista cara o futuro?
Son moi optimista. Considero que en anos chegarán outras conquistas, artelladas arredor da convicción de que é necesario máis protagonismo para os traballadores nos ámbitos do poder. Porque as revolucións sempre son lentas e agora máis. Pero non son pesimista. Fomos derrotados nese camiño, pero daquela puidemos ir máis alá, cara unha democracia máis directa.

Os paus da historia, o cárcere e o ser cualificado tanto de heroe coma de vilán, non lle fixeron perder a Otelo o optimismo, ao tempo que se gaba do respecto e o cariño que lle ten o pobo portugués.

Confiamos no pobo
Confiamos.